ӘОЖ 656.07:631.11 (574.54)

т.ғ.к., аға оқытушы Нұрмұхамед Б.С., магистрант Нұржан Д.Ж.

(Қорқыт Ата атындағы ҚМУ, Қызылорда қаласы)

Техникалық дайындық коэффициентінің қызмет көрсету тиімділігі көрсеткіштерімен байланысы

Белгілі бір мерзімде жұмыс істеген машинаның уақытын жоғалта отырып жалпы бос тұруы түрлі агрегаттар мен жүйелердің тоқырауынан құралады.

Бұл жағдайда машинаның бос тұруын туғызатын тоқыраудың орташа атқарылымы:

,

Сонда бір бос тұрудың орташа ұзақтығында t_пр машинаның эксплуатациялық циклындағы бос тұру ұзақтығы:

,

сондықтан

,

бұл жерден (2) негізінде

, (3)

бұл жерде - бұзылып қалу ағынының параметрі, бұл машинаның жұмыс уақытын жоғалтатын бос тұруды туғызады.

(3) формуладан және - ға әсер ететіндер:

- машинаның жұмыс уақытында бос тұруының орташа ұзақтығы (тоқырауды жөндеу кезі), өндірістің ұйымдыстырылуы мен технология деңгейін, сонымен қатар машина мен оның агрегаттарының ТБ мен жөндеуге бейімділігін сипаттайды (немесе эксплуатациялық технологиялылығын);

- машинаның сенімділігін, эксплуатациялау жағдайларын, сонымен қатар атқарылған ТБ мен жөндеудің сапасын анықтайтын тоқырауға дейінгі орташа атқарым;

- машинаның эксплуатациялану жағдайы мен қарқындылығын сипаттайтын орташа тәуліктік атқарым.

Бұдан басқа және берілген деңгейлерін қамтамасыз ету үшін атқарылатын іс-шараларды сандық негізде бағалау машинаның жұмысқа қабілеттілігін басқаруға мүмкіндік береді, яғни олардың жұмысқа қабілеттіліктері мен өнімділіктерін. Осыған қол жеткізуге екі жол бар.

Техникалық дайындық коэффициентін өзгертудің тікелей мәселерін шешу, жұмыс көлемі мен машиналардың өнімділігін арттыу қажеттіліктерімен келесі сұлба бойынша мәжбүрленеді (белгілер есептелмейді):

,

Кері есеп ИТҚ жүргізетін нақты іс-шараларын қарастырады, олар тиімділік көрсеткіштерін жоғарылатыуға, ықпал етудің мысалы техникалық дайындық коэффициентін, машинаның өнімділігін және жұмыс көлемін, яғни:

.

Осындай іс-шаралар бос тұру жағдайында атқарымның өзгеруіне (артуы) және бос тұру ұзақтығының азаюына әсерін тигізуі қажет, яғни азайту.

2 - суреттен жөндеудің меншікті бос тұруы абцисса осіне В_Р сызығының көлбеу бұрышының тангенсімен анықталатыны көрініп тұр, ал В_Р бастапқы жағдайынан қажеттіге өту келесі жағдайларда мүмкін:

- жөндеуде тұрудың орташа ұзақтығын қысқартқанда (1) – өндірістік техникалық базаны жақсарту, механикаландыру, ұйымдастыру және технологияны жетілдіру;

- жөндеу жағдайына дейін орташа атқарымды көбейту (3) – ТБ мен жөндеудің сапасын жақсарту, паркті «жасарту» және т.б.;

- осы әдістердің көптеген комбинацияларымен (2).

Басқаша айтқанда

,

яғни инженерлік техникалық қызметте шешімнің жаңа нұсқалары пайда болады.

Меншікті бос тұрудың (2-сурет) мақсатты көрсеткіштерін өзгерту кезінде орташа атқарым және бос тұрудың орташа ұзақтығының қажетті өзгеруі келесі түрде анықталады.

2-сурет. ТБ мен жөндеуде меншікті бос тұруыдың қысқарту әдістері

1. Тек өзгергенде (2-сурет. траектория 1 ):

.

2. Тек өзгергенде (2-сурет. траектория 3 ):

.

3. В_Р- ден -ге дейін қысқа траекториямен (h 2-сурет)

^,

бұл жерде

.

Мысалы, =0,3 күн/1000км; 0,2 күн/1000 км; 0,45 күн және 1,5 мың км; 0,2/0,3- 0,45=0,3 күн; 0,3/0,2-1,5=2,25 мың км.

Қысқа траектория бойынша 0,31 күн, 1,55 мың км, 0,31/1,55=0,2 күн/1000км.

Рационалды траектория мақсатты көрсеткішті өзгертуге қажет шығындардың арақатынасымен анықталады

,

бұл жерде - және үшін мақсатты көрсеткіштерді өзгерту қажеттілігі;

- мақсатты көрсеткіштерді өзгертетін (арттыру немесе қысқарту) меншікті шығындар.

Егер қарастырылған мысалда жөндеуге дейінгі атқарымды бір мың км арттырғанда мың есепті бірлікті (е.б.), ал жөндеуде тұруды 0,1 ауыспаға қысқартқанда е.б. болса, онда шығындар сәйкесінше:

тек атқарымды өзгерткенде:

мың е.б.

тек бос тұру ұзақтығы өзгерсе:

мың е.б.

қысқа траектория бойынша:

мың. е.б. құрайды.

Демек, қарастырылған мысалдарда экономикалық критерилер бойынша, автомобильдің жөндеуде тұру жағдайына дейін атқарымды арттыру нұсқасы тәуір болады, бұл және құрайтын ара қатынасқа тән.

Әдетте, бастапқы аздаған атқарымда , яғни эксплуатациялық сенімділігінің деңгейі төмен болғанда (3-сурет), меншікті бос тұруды қысқартудың эффектісі жоғары болады және тиісінше техникалық дайындық коэффициентін арттыру, атқарымды жоғарылатады, яғни ТБ мен жөндеу сапасы артады.

В_Р

1 2

х_ПР,t_ПР

3-сурет. Бос тұру жағдайында атқарымның (1) және бос тұру ұзақтығының (2), ТБ және жөндеуде меншікті бос тұруға В_Р әсері.

Меншікті бос тұруға жөндеу ұзақтығының әсері сызықты болып келеді, сондықтан үлкен күрделі салымдардарды және іске асыруға уақытты қажет ететін жөндеу ұзақтығын қысқартуға арналған іс-шараларды содан кейінгі кезеңдерде жүргізуге болады.

Резюме

На коэффициент технической готовности (КТГ) () и общий удельный простой машины Вр влияют:

– средняя продолжительность простоя в рабочее время машины (когда устраняется отказ или неисправность), характеризующая уровень технологии и организации производства, а также приспособленность машины и ее агрегатов к ТО и ремонту (или эксплуатационная технологичность);

– средняя наработка на отказ, определяющая надежность машины, условия эксплуатации, а также качество проведения ТО и ремонта;

– среднесуточная наработка, характеризующая условия и интенсивность эксплуатации машины.

Изучение который даст возможность управления работоспособностью машины на основе количественной оценки мероприятий, которые следует провести для обеспечения заданного уровня , .

Әдебиеттер:

1) Под редакцией доктора технических наук, профессора Е.С. Кузнецова Техническая эксплуатация автомобилей, Москва «Транспорт» 1991 г.

2) Н.И. Байко, В.Г. Санамян, А.Е. Хачкинаян Сервис самоходных машин и автотранспортных средств. Ростов-на-Дону «Феникс» 2007 г.