Экономические науки/8. Математические методы в экономике

Нурпеисова Ж.С. аға оқытушы

А.Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті, Қазақстан

Microsoft Excel-де қаржы ренталарының сипаттамасы

Қаржы функциялары кәсiпорынның қаржылық - тұрмыстық қызметiн жоспарлау және талдауында , сонымен қатар құрал инвестицияларын салуға қатысты есептердiң шешiмiнде қолданылады. Қаржы функцияларының ішінде үш улкен тобын шығаруға болады. Олар бағалы қағаздардан амортизациялық төлемдер, рента төлемдерi және бағалы қағаздардан табыстарды есептеу үшiн қолданылатын функциялар. Соның қаржы ренталармен жұмыс істеуіне арналған фунцияларының қызметін қарастырайық.

Қаржы қызметiнде кейде бiрiнен соң бiрi ақша төлемдері орындалады – ақша төлемдерінің тасқыны. Мысалы жыл сайынғы облигациялар бойынша пайыз төлеулері, сақтандандыру қорды құрастыру үшін банкке үнемі үлестер жасау, тұтынушы қарызы бойынша ай сайынғы төлемдер, қайырымдылық қорынан ай сайынғы стипендияның алу және сол сияқты төмеддер. Осындай төлемдер арқылы айналымдағы ақшаға пайыз қосылады.Төлем тасқының қарастыру кезінде екi негiзгi есебі туу мүмкiн: төлем тасқынынан өсу денгейiн табу, немесе керiсiнше өсу тасқыннан жеке төлем шамасын табу. Жеке ақы төлем тасқынына - қаржы ренталары - ұқсас есептердiң шешiмiнiң математикалық әдiстерi жасалған.

Төлемдердiң жүйелi ағындарының сандық талдауы келесi оның негiзгi мiнездемелерiнiң есептеуiне апарады:

ü ---төлемдер ағынының ағымдағы шамасы;

ü төлемдер ағынының келешек шамасы;

ü жеке төлеудi шамасы;

ü пайдалылықтың нормасы;

ü төлемдердi өткiзу мерзiмдерiнiң саны;

Электрондық кестеде бұл көрсеткіштерді есептеу үшін кiрiстiрiлген функциялар бар. Бұл функциялар Excel-гі талдау дестесінде мазмұндалады. Қаржы функциялары бекiтiлген жиынынан бiрдей аргументтеріне ие болады. Төмендегi кестеде осы бағыты функциялар қолданылатын аргументтердің тізімін қарастырайық.

Кесте - Қаржы функциясының аргументi

Аргумент	Тағайындау
мөлшері	пайыздық мөлшер
период саны	өткiзiлген операцияға сандық периоды
период	периодтың сандық реті
төлем	периодтық толем шамасы
бастапқы сомма	бастапқы құн
келешек сомма	келешек құн
тип	пайызды есептеу түрі

Ms Excel –де функцияларды қолдану үшін келесі командарының бірін орындау керек:

- Вставка – Функция – Категория бөлімінде Финансовые категориясын таңдау – Выберите функцию бөлімінде тізімнен керекті функцияны таңдау

немесе

- Құралдар тақтасында белгісін таңдау арқылы функцилар сұхбаттық терезесін экран бетіне шығару - Категория бөлімінде Финансовые категориясын таңдау – Выберите функцию бөлімінде тізімнен керекті функцияны таңдау

Аргументтерге сәйкес электрондық кестеде пайдаланатын функцияларды қарастырайық.

Кесте - Қаржы ренталарын анықтау үшiн қаржы функциялары

Функция	Аргумент	Тағайындау
БЗ FV БС	(мөлшері;төл_саны;төлемі [баст_сомма] [түрі])	келешек үлкен шама
КПЕР NPER	(мөлшері;птөлемдер;баст_сомма [кел_сомма] [түрі])	сандық төлем
НОРМА СТАВКА RATE	(төл_саны;төлем;баст_сомма [кел_сомма] [түрі ] [болжау])	пайыздық шама
ППЛАТ ПЛТ PMT	(кол_пер;платежи;нач_сум [кел_бағасы] [түрі])	үлкен периодтық төлем
ПЗ ПС PV	(мөлшері;төл_саны;төлем; [кел_сомма] [түрі])	қазiргi тасқынның құны
ПЛПРОЦ IMPT	(мөлшері;период;пер_саны; баст_сомма;кел_сомма_[ түрі])	берiлген уақыттағы төлем пайызы
ОСНПЛАТ ОСПЛТ PPMT	(ставка;период;пер_саны; баст_сомма;кел_сомма[түрі])	негiзгi төлем берiлген периодтық шама
ОБЩПЛАТ CUMIPT	(мөлшері;пер_саны;баст_сомма; пер_басы;пер_соңы;кел_бағ;түрі )	жиналған пайыздық құн
ОБЩДОХОД CUMPRINC	(мөлшері;пер_саны;баст_сомма; пер_басы;пер_соңы;кел_бағасы; түрі )	жиналған құн

Қарастырылған қаржылық функцияларды пайдалануы жұмыс барысында есептеулерді автоматтандыруға және және жұмысты ыңғайлатуға мүмкіндік береді.