Болашақ маманның корпоративтік
мәдениетіннің зерттеулері
Қ.
Жұбанов атындағы АМУның магистранты Б.Б. Исатаева
Корпоративтік мәдениеттің
дүниежүзілік тәжірибесі көп уақыттан бері мардымды шетел зерттеушілерінің
зерттеулерінен көрінеді. Зандылықтардың негізгі дерегі болып,
әдістер мен қазіргі уақыт корпорациясының
қызметтік технологиялары, тіпті осыған дейінгі 20-30 жыл бұрын да өз
жұмыстарын ұйымдардан
едәуір ерекшеленеді. В.В.
Шпалинскийдің пікірінше,әрбір ұйымның табысқа
жетуі сол ұйымның
мүшелеріне деген сенімділігінде жатыр. Басқару -бұл
табысқа жетуге деген әрбір адамның мақсаты. Алайда, кім
де кім ұмтылыс жасай отырып
талпынса,ол да табыска жете алады, бірақ ол өзі серіктестеріне қуаныш сыйлайтын қуатты
стимулдарға жетуге жол ашпайды (1). Өзінің
айтуларында Қазақстанның Президенті Нұрсұлтан
Назарбаев, біздің білім сапасының ахуалын өзгерту керек деп
мәлімдеген (2).Оқыту барысында
біз коптілді тұлғаны креативті оймен тәрбиелеуге тырысамыз. Демек
біз, бүгіннен бастап әрбір
жастағы,әрбір
жағдайдағы, шығармашылық потенциялы бар
қазақстандықты дамытуымыз керек. Біліктілік негізінде
ұжым мүшелерінің
табысқа қол жеткізуі
бұл бағалы іс әрекеттермен өлшемін табады.
Біртұтас этикалық бәстерге қажетті алғышарттар
табысты бизнес үшін қызмет етеді. Әрбір ұйым жүйесі
өзіндік құралымдық бағасына шынайылық
тұрғысынан қарауы
керек. Осы бағалар, ұжымның әрбір мүшесі
өзін сол біртұтас
отбасының мүшесімен теңестіріп,олардың маңызды
және тындырымды екеніне көз жеткізгендері жөн. Дегенмен
де,бұл ашық тұжырымдамалар- барлық қызметкерлер
ұстанатын негізгі бағаның бір бөлігі және де ұйымға деген тәуелділік
пен ар ожданның тазалығын көрсетеді. Психологиялық
менеджмент барысында бағалардың жүйесінде В.Шпалинскии корпоративтік мәдениет
атауын алды. Мысал үшін олар ``Мацусита`` фирмасын негізге алды.
Кәсіпорын әрекеті- өмірді
жақсартуда, арзан электр
аспаптарды шығарды. Ол төрт ұстанымда негізделеді:
өзара пайданың кәсіпорын мен тұтынушылар үшін;
серіктес пен акционерлердің пайдасы
үшін;
қоғамға қызмет ету
жолындағы пайда табу;
адал бәсеке. Кәсіпорын
құрылымы–аналитикалық , ғылыми тіл табу,
қызметкерлерге көмек көрсету, биік өндірімділік
және озық технологиялар.
Ең маңызды тәртіп бұл – іс әрекет кодексі.
Бұл, өз жұмысына деген үлкен жауапкершілік,серіктестік,
бағынушыларға,басқарушыларға деген үлкен
құрмет пен
өзінің денсаулығына деген инабатты жауапкершілік. Корпоративтік мәдениет,
ақырында, автордың пікірі бойынша, әрбір жұмыскерге, өзі жұмы жасап отырған ортасында өзін еркін ұстауына
құқық береді.Көптеген зерттеушілер мен басшылар
бәсекеге қабілетті және ғарыштап даму мәселесінде, отандық
және шетелдік
ұйымдардағы
жұмыскердің тұлғалық бейнесін,
өндірісте үдеуші рөл
атқарады. Бұл ретте маманның алған білімі емес,
сапаларымақсатына қол жеткізу жолындағы ұмтылыстары
жатады.
Маманның ең маңызды, салмақты сапасы оның
даярлығы мен ұйымның корпоративтік мәдениетінің
жұмыскер тарапынан
қабылдауында жатыр. Корпоративтік мәдениет
ғалымдардың назарын өзінің әлеуметтік және мамандандырылған сапасына
бөліп отыр. Оның өкілдеріне түрлі гуманитарлық
бағыттағы ғылымдар
:мәдениеттану,психология,басқару,педагогика және басқа
да ғылымдар айналысады.
Корпоративтік мәдениет құрылымының
сұрақтарымен айналысқан отандық
ғалымдар:И.С.Евстигнеев,С.А.Иванов,И.Н.Иванова,К.А.Кравченко,С.В.Кузичева,М.В.Крымчанинов,Ю.М.Резника,Р.Ю.Рябова,О.А.Сайченко,А.Г.Самарский,П.А.Тихомирова,А.А.Федоров,Ю.А.
Шилкинов және т.б.Корпоративтік мәдениеттің
құралымының сұрақтарына еңбектерімен
айналысқан ғалымдар:А.В.Аверина,А.Ф.Веселкова,Н.М.Горяйнов,Н.П.Липовка,О.Г.Проничкин,В.А.Спивак,М.С.Сухоруков,М.В.
Шедий,П.Н.Шихирева және т.б.
Көрсетілген және басқа
авторлардың корпоративтік мәдениеттің элементтері,
корпоративтік мәдениеттің рөлі мен ұйымның
дамуындағы таныс-, ұйымның
корпоративтік мәдениетінің взаимосвязь және
қызметкерлердің
мәдени элементтері туралы ойлар көрінеді.
Көпшілік авторлар
корпаративті мәдениетті
көп қырлы әлеуметтік
мәдениеттің бірі деп санайды. Негізгі ортақ
тағдырдың белгілі бірқабілеттері,ішкі ойлары,өзіндік
дамулары болады. Сонымен қатар зор қағидалы және
практикалық тәжірибе
құралы,корпоративті мәдениет өзгерістерінен
тұрады.
Менеджменттің негізгі қағидасын келесідей
ғалымдар, корпоративті мәдениет құрылымының
сұрақтарын шешуде үлес қосқан: М.Х.Мескон,
М.Альберт, Ф.Хедоури болды (3).
Корпоративтік мәдениет қазіргі жағдайда төзімді дамудың және
табысты қызметтің маңызды факторы болып табылады.Корпоративті
мәдениеттің негізгі
мәнді мақсаты,бұл өз міндеттерін ұтымды
ұйымдастырып,мекемелерден қанағаттанушылық сапасын
иемденіп, экономикалық қызметтік ұйымның
жоғарғы дәреже көрсетуіне ықпал етеді.
Еш күмәнсіз, бизнестің тиімділігі ұйым
үшін маңызды рөл
атқарады. Оған корпоративтік
мәдениеттің ықпал
етуі өте жақсы көрсеткіш. Көптеген батыс және
орыс зерттеушілерінің
ұйғарымы бойынша, бұл өркениетте берекелі
ұйымдар ғана көктей
алады. Қандайда болмасын
ортақ мақсатқа жетуге деген талпыныстар ортақ
материалдың игілікке әкеледі.Тезірек бой көтеретін
ұйым, бұл корпоративтік мәдениеттің өркендеуі
өте жоғары ұйымдар.
Айрықша рөлді корпоративтік мәдениетте тұтыну
кооперацияның негізін қазіргі
жүйесінде орындайды, бұл уақытта олар модернизация
кезеңінен өтеді. Корпаратив болып:
азаматтық ерікті, дүние мүлкіне тәуелділік,
сенімділік, тұрақтылық, материалдық ынталылық,
қоғам мүдделерінен тұрады. Мәселелердің
кең тізбесінің арасында корпарацияның ұстанымдары
адамның еңбек бірлестігіндегі жаңаша пішінмен тоқулы.
Демек, корпаративті мәдениет
болашақ маманның өте тиімді нұсқауымен тәрбиелеп,
маңызды көрсеткіш көрсетуіне жұмыстанады. Сонымен
бірге білімнің негізі маман корпоративтік мәдениеттің дамуымен
ұйымда қолдануда
үлкен жұмыс
атқарады. Жоғарғы
білім жүйесінде
педагогикалық зерттеулердің
корпоративтік мәдениеттің құрылуына ықпалы зор.
3.
Мескон М., Альберт М., Хедоури Ф. Основы
менеджмента. - М.: Дело, 2000. - 579 с.